120 lat linii kolejowej nr 29 Tłuszcz – Ostrołęka
13 października 2017 roku minęło równo 120 lat od uruchomienia linii kolejowej Pilawa – Tłuszcz – Ostrołęka. Początkowo zakładano, że linia zostanie oddana w lecie 1895 roku, lecz przez opóźnienie związane z budową mostu w Wyszkowie, dnia 13.10.1897 roku w końcu udało się wprowadzić nowy środek transportu, który doprowadził do rozwoju miasta.
Pierwszym człowiekiem, który opisał wrażenia z podróży po nowej linii, był dziennikarz delegowany przez redakcję Kurjera Warszawskiego. Czy był pierwszym podróżnym? Może wskazywać na to numer biletu o okolicznościowym numerze 0001, który zakupił. Kolejno opisywał wrażenia z miejsc, które odwiedzał. Najlepsze wywarł na nim dość obszernie opisany dworzec kolejowy w Wyszkowie, o czym wspominam na podstronie „Kolej w Wyszkowie” w dziale „Informacje”. Już wtedy rozczarowanie budziło usytuowanie dworca w Ostrołęce „Zatrzymaliśmy się na reszcie u kresu podróży – w Ostrołęce, na dworcu, z którego nawet w dzień jasny miasta nie widać”.
Zapraszam do zapoznania się z poniższymi datami, archiwalnymi fotografiami oraz ciekawostkami z naszej linii.
| 13 października | 1897 | Otwarcie linii kolejowej i włączenie jej do dyrekcji Kolei Warszawsko-Terespolskiej |
| 1 maja | 1912 | Otwarcie mijanki i przystanku Przytyk (Nazwa błędna i powielana w późniejszych latach) |
| 1914 | Przetycz (Przytyk) po rozbudowaniu peronów staje się stacją | |
| lato | 1915 | I Wysadzenie mostu kolejowego w Wyszkowie przez przedwczesną eksplozję ładunków założonych przez Rosjan |
| 8 września | 1939 | II Wysadzenie mostu kolejowego w Wyszkowie przez Grupę Operacyjną „Wyszków” |
| 6 października | 1941 | Po odbudowie mostu przez Niemców przywrócono kursowanie pociagów pasażerskich 2 i 3 klasy |
| 12 października | 1941 | Partyzanci doprowadzają do czołowego zderzenia pociągu towarowego i pociągu pasażerskiego rel. Królewiec – Warszawa w okolicach Goworowa |
| wrzesień | 1944 | III Wysadzenie mostu kolejowego w Wyszkowie przez wycofujące się wojska niemieckie |
| 1945 | Linia kolejowa nieprzejezdna przez zerwany most na Bugu | |
| 1961 | Przywrócenie przejezdności linii między Rybienkiem, a Wyszkowem po odbudowie mostu | |
| 13 września | 1982 | Elektryfikacja odcinka Tłuszcz — Wyszków |
| 29 maja | 1983 | Uruchomienie pierwszych po wojnie bezpośrednich połączeń rel. Wyszków – Warszawa Wileńska |
| 24 września | 1985 | Wypadek kolejowy w Rybienku, gdzie rozpędzone ładowne wagony zbiegły ze stacji w Wyszkowie uderzając w pociąg osobowy rel. Tłuszcz – Wyszków |
| 7 października | 1985 | Elektryfikacja odcinka Wyszków — Ostrołęka |
| 1 czerwca | 1986 | Pociągi w relacji Wyszków / Ostrołęka – Warszawa Wileńska stanowią większość połączeń na linii |
| 1991 | Jeden z ostatnich rozkładów jazdy o największej w historii linii liczbie połączeń kolejowych | |
| 31 maja | 1992 | Kolejne rozkłady jazdy do 2004 roku są ze zmniejszoną, lecz stałą liczbą połączeń |
| 12 grudnia | 2004 | Wstęp do likwidacji połączeń pasażerskich na linii przez PKP Przewozy Regionalne. |
| 13 grudnia | 2004 | Protest mieszkańców na stacji Dalekie w obronie połączeń na linii i nie wypuszczenie ostatniego pociągu z Ostrołęki |
| grudzień | 2005 | Uruchomienie połączeń na linii przez Koleje Mazowieckie. Do 2008 roku bez połączeń do Warszawy. |
| 2009 | Do Wyszkowa przyjeżdżają pociągi towarowe o prawdopodobnie najdłuższej w historii linii relacji. Transport prowadzony bezpośrednio z Niemiec z materiałami pod budowę obwodnicy miasta. | |
| 2 czerwca | 2009 | Zamknięcie stacji Dalekie i zdegradowanie do roli przystanku osobowego |
| 13 grudnia | 2009 | Zamknięcie stacji Gierwaty i zdegradowanie do roli przystanku osobowego |
| grudzień | 2011 | Największa w czasach Kolei Mazowieckich liczba połączeń bezpośrednich do Warszawy |
| III kwartał | 2012 | I etap remontu linii Tłuszcz – Ostrołęka na odcinku 5km oraz przystanków Jarzębia Łąka i Grzegorzewo |
| lato | 2013 | II etap remontu linii Tłuszcz – Ostrołęka do km 11 wraz z remontem stacji w Mostówce |
| 14 listopada | 2013 | Przywrócenie stacji Gierwaty do udziału w ruchu na linii |
| 4 listopada | 2015 | Z powodu prac modernizacyjnych, objazdem przez Ostrołękę i Wyszków z postojem handlowym przejeżdża pierwszy w historii pociąg dalekobieżny spółki PKP Intercity, relacji Białystok – Częstochowa Stradom „Pielgrzymkowy 2” prowadzony lok. 754 046-1. Następnego dnia wieczorem jedzie z powrotem. |
| 2015 – | 2017 | Naprawy doraźne infrastruktury na kilku szlakach linii w celu utrzymania i podwyższenia prędkości. Remonty przejazdów kolejowych |
Ciekawostki:
- Pierwotna nazwa stacji Pasieki brzmiała Różany, a Gierwaty – Narew.
- Przystanek Grzegorzewo został nazwany prawdopodobnie przez potomka szlachty, który zamieszkiwał pałac w pobliskich Lipinach. Fundując ten przystanek, nazwał go od imion Grzegorz i Ewa, swojego oraz żony.
- Do najciekawszych pociągów na linii przed wojną można zaliczyć pociągi Warszawa Wileńska – Łomża, czy pośpieszne Warszawa Wileńska – Wyszków.
- W latach 70. kursował pociąg Ostrołęka – Łódź Fabryczna, od Ostrołęki do Warszawy Centralnej jako osobowy, dalej jako pośpieszny. Na podobnej zasadzie na początku lat 90. kursował pociąg Poznań – Ostrołęka.
- Pod koniec lat 80. z zatrzymaniem w Wyszkowie i Ostrołęce jeździł sezonowy pociąg Olsztyn – Kędzierzyn-Koźle i Bielsko-Biała Główna – Olsztyn.
- Akcja w pierwszych minutach filmu Katyń Andrzeja Wajdy z 2007 roku dzieje się na moście kolejowym w Wyszkowie.
- Kursujący w latach 1986-1993 pociąg pośpieszny „KURPIE” rel. Ostrołęka – Warszawa Zachodnia nazywano „Kurpiem” lub „Szalonym Kurpiem”. Nazwa „Kurp” do dziś jest używana głównie przez kolejarzy na połączenia osobowe Kolei Mazowieckich w tej relacji.
- W Pierwszych minutach filmu „Wielka Majówka” Krzysztofa Rogulskiego z 1981 roku akcja dzieje się na przystanku Jarzębia Łąka. Główny bohater wysiada z pociągu osobowego relacji Tłuszcz – Ostrołęka, prowadzonego lokomotywą SP42 i przechodzi obok budynku poczekalni w stylu kurpiowskim. Kolejne ujęcie to przejeżdżający pociąg towarowy przez przejazd kolejowy.
Z okazji 120-lecia linii wszystkim podróżnym i ludziom pracującym na niej wypadałoby życzyć przede wszystkim czasów nowej świetności, sfinalizowaniu planowanych prac na odcinku Mostówka — Ostrołęka. By przywrócono porządne połączenia, na jakie było nas stać tuż po elektryfikacji linii, by ludzie, w szczególności z Wyszkowa nie męczyli się w codziennych dojazdach do stolicy, stojąc w korkach, gdyż dla nich jest to lepsze niż przesiadanie się w Tłuszczu, z czym pożegnali się w 1984 roku i nie chcą do takich standardów wracać.
Więcej współczesnych zdjęć z linii Tłuszcz – Ostrołęka można obejrzeć w galerii foto serwisu.
Publikacje związane z historią linii i koleją w okolicy można przeczytać na stronie Piotra Kosińskiego, któremu również dziękuję za podesłanie archiwalnych fotografii na cele powyższego wpisu.
