120 lat linii kolejowej nr 29 Tłuszcz – Ostrołęka

13 października 2017 roku minęło równo 120 lat od uruchomienia linii kolejowej Pilawa – Tłuszcz – Ostrołęka. Początkowo zakładano, że linia zostanie oddana w lecie 1895 roku, lecz przez opóźnienie związane z budową mostu w Wyszkowie, dnia 13.10.1897 roku w końcu udało się wprowadzić nowy środek transportu, który doprowadził do rozwoju miasta.
Pierwszym człowiekiem, który opisał wrażenia z podróży po nowej linii, był dziennikarz delegowany przez redakcję Kurjera Warszawskiego. Czy był pierwszym podróżnym? Może wskazywać na to numer biletu o okolicznościowym numerze 0001, który zakupił. Kolejno opisywał wrażenia z miejsc, które odwiedzał. Najlepsze wywarł na nim dość obszernie opisany dworzec kolejowy w Wyszkowie, o czym wspominam na podstronie „Kolej w Wyszkowie” w dziale „Informacje”. Już wtedy rozczarowanie budziło usytuowanie dworca w Ostrołęce „Zatrzymaliśmy się na reszcie u kresu podróży – w Ostrołęce, na dworcu, z którego nawet w dzień jasny miasta nie widać”.
Zapraszam do zapoznania się z poniższymi datami, archiwalnymi fotografiami oraz ciekawostkami z naszej linii.

Oto 29 dat, które przybliżą to, co działo się na linii przez ostatnie 120 lat:

13 października	1897	Otwarcie linii kolejowej i włączenie jej do dyrekcji Kolei Warszawsko-Terespolskiej
1 maja	1912	Otwarcie mijanki i przystanku Przytyk (Nazwa błędna i powielana w późniejszych latach)
	1914	Przetycz (Przytyk) po rozbudowaniu peronów staje się stacją
lato	1915	I Wysadzenie mostu kolejowego w Wyszkowie przez przedwczesną eksplozję ładunków założonych przez Rosjan
8 września	1939	II Wysadzenie mostu kolejowego w Wyszkowie przez Grupę Operacyjną „Wyszków”
6 października	1941	Po odbudowie mostu przez Niemców przywrócono kursowanie pociagów pasażerskich 2 i 3 klasy
12 października	1941	Partyzanci doprowadzają do czołowego zderzenia pociągu towarowego i pociągu pasażerskiego rel. Królewiec – Warszawa w okolicach Goworowa
wrzesień	1944	III Wysadzenie mostu kolejowego w Wyszkowie przez wycofujące się wojska niemieckie
	1945	Linia kolejowa nieprzejezdna przez zerwany most na Bugu
	1961	Przywrócenie przejezdności linii między Rybienkiem, a Wyszkowem po odbudowie mostu
13 września	1982	Elektryfikacja odcinka Tłuszcz — Wyszków
29 maja	1983	Uruchomienie pierwszych po wojnie bezpośrednich połączeń rel. Wyszków – Warszawa Wileńska
24 września	1985	Wypadek kolejowy w Rybienku, gdzie rozpędzone ładowne wagony zbiegły ze stacji w Wyszkowie uderzając w pociąg osobowy rel. Tłuszcz – Wyszków
7 października	1985	Elektryfikacja odcinka Wyszków — Ostrołęka
1 czerwca	1986	Pociągi w relacji Wyszków / Ostrołęka – Warszawa Wileńska stanowią większość połączeń na linii
	1991	Jeden z ostatnich rozkładów jazdy o największej w historii linii liczbie połączeń kolejowych
31 maja	1992	Kolejne rozkłady jazdy do 2004 roku są ze zmniejszoną, lecz stałą liczbą połączeń
12 grudnia	2004	Wstęp do likwidacji połączeń pasażerskich na linii przez PKP Przewozy Regionalne.
13 grudnia	2004	Protest mieszkańców na stacji Dalekie w obronie połączeń na linii i nie wypuszczenie ostatniego pociągu z Ostrołęki
grudzień	2005	Uruchomienie połączeń na linii przez Koleje Mazowieckie. Do 2008 roku bez połączeń do Warszawy.
	2009	Do Wyszkowa przyjeżdżają pociągi towarowe o prawdopodobnie najdłuższej w historii linii relacji. Transport prowadzony bezpośrednio z Niemiec z materiałami pod budowę obwodnicy miasta.
2 czerwca	2009	Zamknięcie stacji Dalekie i zdegradowanie do roli przystanku osobowego
13 grudnia	2009	Zamknięcie stacji Gierwaty i zdegradowanie do roli przystanku osobowego
grudzień	2011	Największa w czasach Kolei Mazowieckich liczba połączeń bezpośrednich do Warszawy
III kwartał	2012	I etap remontu linii Tłuszcz – Ostrołęka na odcinku 5km oraz przystanków Jarzębia Łąka i Grzegorzewo
lato	2013	II etap remontu linii Tłuszcz – Ostrołęka do km 11 wraz z remontem stacji w Mostówce
14 listopada	2013	Przywrócenie stacji Gierwaty do udziału w ruchu na linii
4 listopada	2015	Z powodu prac modernizacyjnych, objazdem przez Ostrołękę i Wyszków z postojem handlowym przejeżdża pierwszy w historii pociąg dalekobieżny spółki PKP Intercity, relacji Białystok – Częstochowa Stradom „Pielgrzymkowy 2” prowadzony lok. 754 046-1. Następnego dnia wieczorem jedzie z powrotem.
2015 –	2017	Naprawy doraźne infrastruktury na kilku szlakach linii w celu utrzymania i podwyższenia prędkości. Remonty przejazdów kolejowych

Ciekawostki:

Pierwotna nazwa stacji Pasieki brzmiała Różany, a Gierwaty – Narew.
Przystanek Grzegorzewo został nazwany prawdopodobnie przez potomka szlachty, który zamieszkiwał pałac w pobliskich Lipinach. Fundując ten przystanek, nazwał go od imion Grzegorz i Ewa, swojego oraz żony.
Do najciekawszych pociągów na linii przed wojną można zaliczyć pociągi Warszawa Wileńska – Łomża, czy pośpieszne Warszawa Wileńska – Wyszków.
W latach 70. kursował pociąg Ostrołęka – Łódź Fabryczna, od Ostrołęki do Warszawy Centralnej jako osobowy, dalej jako pośpieszny. Na podobnej zasadzie na początku lat 90. kursował pociąg Poznań – Ostrołęka.
Pod koniec lat 80. z zatrzymaniem w Wyszkowie i Ostrołęce jeździł sezonowy pociąg Olsztyn – Kędzierzyn-Koźle i Bielsko-Biała Główna – Olsztyn.
Akcja w pierwszych minutach filmu Katyń Andrzeja Wajdy z 2007 roku dzieje się na moście kolejowym w Wyszkowie.
Kursujący w latach 1986-1993 pociąg pośpieszny „KURPIE” rel. Ostrołęka – Warszawa Zachodnia nazywano „Kurpiem” lub „Szalonym Kurpiem”. Nazwa „Kurp” do dziś jest używana głównie przez kolejarzy na połączenia osobowe Kolei Mazowieckich w tej relacji.
W Pierwszych minutach filmu „Wielka Majówka” Krzysztofa Rogulskiego z 1981 roku akcja dzieje się na przystanku Jarzębia Łąka. Główny bohater wysiada z pociągu osobowego relacji Tłuszcz – Ostrołęka, prowadzonego lokomotywą SP42 i przechodzi obok budynku poczekalni w stylu kurpiowskim. Kolejne ujęcie to przejeżdżający pociąg towarowy przez przejazd kolejowy.

Z okazji 120-lecia linii wszystkim podróżnym i ludziom pracującym na niej wypadałoby życzyć przede wszystkim czasów nowej świetności, sfinalizowaniu planowanych prac na odcinku Mostówka — Ostrołęka. By przywrócono porządne połączenia, na jakie było nas stać tuż po elektryfikacji linii, by ludzie, w szczególności z Wyszkowa nie męczyli się w codziennych dojazdach do stolicy, stojąc w korkach, gdyż dla nich jest to lepsze niż przesiadanie się w Tłuszczu, z czym pożegnali się w 1984 roku i nie chcą do takich standardów wracać.

Więcej współczesnych zdjęć z linii Tłuszcz – Ostrołęka można obejrzeć w galerii foto serwisu.
Publikacje związane z historią linii i koleją w okolicy można przeczytać na stronie Piotra Kosińskiego, któremu również dziękuję za podesłanie archiwalnych fotografii na cele powyższego wpisu.