Wraz z rozwojem miasta spowodowanym pojawieniem się nowego środka transportu, w sąsiedztwie obszaru kolejowego w Wyszkowie zaczęły pojawiać się nowe zakłady. Zapotrzebowanie na transport wzrosło, więc by umożliwić wyszkowskim zakładom sprawny przewóz towarów koleją, wybudowano kilka bocznic, które chciałbym omówić na tej stronie.
Huta szkła
Huta szkła zlokalizowana jest przy samej stacji naprzeciwko dworca. Tor prowadzący do zakładu rozpoczynał się od kozła oporowego tuż przy nastawni Wz1. Wyjazd z bocznicy na tory stacyjne umożliwiał rozjazd nr 10, znajdujący się kilkanaście metrów od kozła. To zabezpieczenie pozwalało na uniknięcie stoczenia się wagonów na pozostałą część stacji. Dalej na wysokości budynku dworca tor zataczał ostry łuk kończący się pod bramą wjazdową. Łuk przecinał ul. Zakolejową i był wzmocniony dodatkową szyną (odbojnicą), by zapobiec wyskoczeniu taboru. Skrzyżowanie toru bocznicy z ul. Zakolejową wyposażone było w sygnalizatory. Za bramą wjazdową znajdowały się trzy rozjazdy, które prowadziły m.in.: w lewo do garażu na lokomotywę i toru pod rampę, oraz w prawo do drugiej rampy od strony ul. Leśnej. Pamiętam, że jeszcze w latach 2007-2008 na teren huty przyjeżdżały składy po 2-3 wagony wstawiane lokomotywą SM42. Musiały to być ostatnie lata korzystania przez hutę z transportu kolejowego. Niedawno temu bocznica została usunięta. Huta usunęła bramę i postawiła nowe ogrodzenie, a na stacji wycięto pozostały fragment toru.
Brama wjazdowa – porównanie
9 marca 2006
16 stycznia 2016
Obrazy z Google Street View, na których zachował się stan bocznicy przed rozbiórką.
Fabryka mebli
Tory prowadzące do fabryki mebli poprzedzała grupa rozjazdów, znajdujących się przy nastawni dysponującej „Wz”, zabezpieczonych wykolejnicami. Pierwszy tor odchodzący najbardziej w prawo prowadził do rampy pod głównym budynkiem fabryki i kończył się przy ul. I Armii Wojska Polskiego. Na miejscu zakończenia tego toru obecnie znajduje się fragment parkingu niedawno wybudowanej stacji paliw. Tor środkowy przebiegał obok toru pierwszego, umieszczony był na nasypie i kończył się tuż przed ogrodzeniem fabryki. W przeszłości tor ten był dłuższy, odchodził w lewo, prowadząc do magazynu znajdującego się w sąsiedztwie budynków fabryki. Na zamieszczonych zdjęciach z 2012 roku widać bramę wjazdową do tego magazynu oraz zbliżenie na ślad po skutej rampie na elewacji budynku. Kolejny tor (najdłuższy) prowadził do rampy magazynów fabryki mebli. Miał on około kilometra, przebiegał obok szlaku kolejowego i następnie odbijał w prawo pod rampę. Na ternie zakładu przy rampie był jeszcze dodatkowy tor boczny. Obecnie miejsce przebiegu tego toru przecina betonowe ogrodzenie skupu złomu, na którego terenie stoi budynek, który pełnił funkcję garażu na lokomotywę. Na zdjęciu ogrodzenia widać jeszcze fragmenty szyn, które pozostały po wycince nieużywanych torów w Wyszkowie. Dalsza część tego toru pod magazynami także już nie istnieje, a sam tor kończył się między dwoma budynkami, które stoją na terenie firmy Baltic Trade.
Bocznica „Pole” (dzielnica przemysłowa) – jeden tor do wielu zakładów
Tor boczny o numerze 102, zwany bocznicą do dzielnicy przemysłowej bądź bocznicą „Pole” to najdłuższa w Wyszkowie bocznica kolejowa. Przed częściową rozbiórką liczyła prawie półtora kilometra długości. Tor bocznicy rozpoczyna się naprzeciwko nastawni dysponującej Wz, na wysokości torów do fabryki mebli i odbija ostrym łukiem w lewo. Wjazdu na stację z bocznicy strzeże tarcza manewrowa świetlna. Pośrodku łuku, tor przecina ul. Sosnową i następnie biegnie prostym odcinkiem aż do samego końca przy ul. Leśnej. Na odcinku do ul. Przemysłowej biegnie jeden tor, na którym znajdują się trzy rozjazdy. Pierwsze dwa prowadzące do przetwórni pasz Bacutil i następny rozjazd 250m dalej przed ul. Przemysłową, prowadzi do elektrociepłowni PEC. Za przejazdem rozpoczynała się grupa 3 torów (ok. 500m), kończąca się na wysokości garażu na lokomotywę przy WCMB. W miejscu zejścia się tych torów zbiegały się także tory prowadzące do wagi pomostowej, garażu na lokomotywę i magazynów do WMCB. W roku 2009 na bocznicę przyjeżdżały składy z tynkiem maszynowym do WCMB i był to ostatni okres używania bocznicy na całej jej długości. Co roku w okresie letnim na bocznicę przyjeżdżają składy z zapasem węgla do elektrociepłowni. Bocznica podczas moich pierwszych eksploracji terenów kolejowych Wyszkowa pod względem technicznym nie była już w pełni sprawna. Z powodu kradzieży i ubytków w dwóch z trzech torów dodatkowych za przejazdem na ul. Przemysłowej, składy musiały przejeżdżać po lewym torze bocznym. Latem 2010 roku doszło do wykolejenia lokomotywy manewrowej na rozjeździe prowadzącym na wcześniej wspomniany tor. W efekcie rozjazd usunięto, a kilka lat później doszło do optymalizacji bocznicy. Około roku 2013 z garażu wywieziono lokomotywę, przez co budynek zaczął być dewastowany, usunięto tory w obrębie wagi pomostowej i bocznicy do WCMB, a jedyny sprawny tor skrócono w połowie, stawiając kozła oporowego. Usunięto także tory prowadzące do przetwórni pasz, a niedługo później zbudowano jeden prowizoryczny tor na teren zakładu.
Wszystkie zdjęcia bocznicy do dzielnicy przemysłowej Wyszkowa dostępne w galerii foto (link)
Plac przeładunkowy przy ul. Okrzei
Za dworcem PKS między rampą przeładunkową, a ulicą Okrzei mieści się szeroki plac, w środku którego przebiegał tor nr 9 i kończył się na wysokości miejsc postojowych dla autobusów. Dawniej na tym placu pracowały dwie suwnice o prześwicie 25 m, które przesuwały się po 120-metrowym odcinku i pozwalały na przeładowywanie składów. Suwnice zdemontowano w latach 90. Do dziś na placu istnieją pozostałości po szynach, na których przesuwały się konstrukcje. Podczas usuwania nieużywanych torów we wrześniu 2011 można było dostrzec dokładny przebieg toru. Nieopodal stała też zdewastowana żółta skrzynia, która prawdopodobnie była szafką elektryczną od suwnicy. Przeładunki wagonów na stacji w Wyszkowie trwają często, ale wszystkie operacje wykonywane są przy rampie i za pomocą koparek przeładunkowych.
Plac przeładunkowy w lutym 1989 roku.
Fot. Sławomir Olzacki, źródło: rozmaitosci.com
Magazyn przy ul. Pułtuskiej
Do historycznych punktów przeładunkowych wyszkowskiej kolei można zaliczyć magazyn przy ul. Pułtuskiej 35. Budynek na rogu ulic Okrzei i Pułtuskiej do dziś posiada fragmenty rampy i bramy wjazdowej. Tor do magazynu został prawdopodobnie rozebrany na przełomie lat 80-90 i przebiegał przez skrzyżowanie ulic obok przejazdu kolejowego.
Wytwórnia maszyn rolniczych
Miejsce obecnie znane jako zlewnia mleka do niedawna pełniło funkcję jako Wyszkowska Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska. W przeszłości znajdowała się tutaj Wyszkowska wytwórnia maszyn rolniczych z warsztatem mechanicznym i odlewnią. Historię obiektu opisuje Piotr Kosiński na stronie „Wyszkowska Atlantyda”. Bocznica o długości 236,8 m została zlikwidowana w 1927 roku.
Podsumowanie
Aktualny stan bocznic w skrócie:
Bocznice istniejące, używane często, bądź sporadycznie.
Miejsca, gdzie zdemontowano nieużywany tor całkowicie, bądź częściowo, ale z możliwością przywrócenia.
Tory nieistniejące i zabudowane np. droga.
- Wytwórnia maszyn rolniczych
- Magazyn ul. Pułtuska
- Huta szkła
- Plac przeładunkowy
- Elektrociepłownia
- WCMB
- Bacutil
- Fabryka mebli (gł. budynek)
- Fabryka mebli (magazyny)
Jeśli posiadasz dodatkowe informacje na ten temat i chciałbyś się nimi podzielić, zapraszam do działu kontakt lub poprzez wiadomość na stronie facebookowej.